8 tuổi đã mồ côi cha mẹ

Nhìn dáng vẻ vô tư lự của anh, ai cũng nghĩ rằng cuộc sống của anh phải bình lặng lắm. Năm 1972, khi mới 8 tuổi, Đức Long đã mồ côi cha mẹ, 3 chị em phải chia nhau ra sống nhờ nhà bà con họ hàng. Đi học về là anh đi làm thuê, từ phụ hồ, đóng than, khuân vác... miễn là không phải “ăn bám” ai. Học hết cấp 2, Đức Long xin làm công nhân cho một nhà máy than ở Quảng Ninh. Có vẻ như số phận không nỡ bắt anh làm công nhân nên trong một lần hội diễn nghệ thuật quần chúng năm 1984, với năng khiếu ca hát bẩm sinh, anh đã dành được huy chương vàng. Sau giải thưởng đó, anh được nhận về Đoàn nghệ thuật Phòng không - Không quân và sau này về công tác tại Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam và “đóng đinh” ở dòng nhạc tiền chiến.

Xuất thân là công nhân đi hát nên với Đức Long, hát là một cách để trả nghĩa cho đời, trả cái công trong những năm khốn khó, cuộc đời đã bao bọc, nuôi sống anh. Vì nếu không có những tình cảm đó thì chưa chắc đã có một Đức Long như ngày hôm nay mà có thể đã trở thành một kẻ cầu bơ cầu bất, trộm cắp đầu đường xó chợ. Vì thế, dù đứng trên sân khấu sang trọng hay bình dân, lúc nào Đức Long cũng tâm niệm phải chăm chỉ và có trách nhiệm như một người công nhân. “Đó là sau này, còn lúc mới đi hát, giá trị thu được chỉ là về tinh thần, còn thu nhập thì nghèo vẫn hoàn nghèo. Trong những năm khốn khó, có lúc tôi có ý nghĩ bỏ nghề. Tôi nghĩ phải làm một cái gì đó khác cho có nhiều tiền hơn để nuôi sống mình. Và thế là theo bạn bè đi buôn. Nhưng được hơn 1 tuần thì tôi thấy không thể chịu nổi. Cảm giác như mình sẽ chết nếu không được hát nữa”.

Chịu khổ từ bé nên ở anh sớm hình thành ý thức tự lập, tự lo cho cuộc sống của mình để không phiền hà đến ai. Cách sống đó đã “cố vị” trong con người anh, đôi khi là một sự “cản trở” khiến anh ít khi đòi hỏi riêng cho bản thân mình. Anh bảo: “Tôi đã trải qua nhiều nỗi khổ nên thấu hiểu tất cả những nỗi cùng cực trên đời. Bù lại, cũng không ai sướng bằng tôi. Trong số các ca sĩ dòng nhạc tiền chiến, tôi là người được đi nhiều nhất, đến nhiều nước nhất. Vì thế mà đôi khi ngẫm nghĩ, tôi thấy con người ta nên biết tự bằng lòng với những gì mình có”.